Vì sao triều đình Huế phải ký hiệp ước Giáp Tuất năm 1874?
Trong lịch sử Việt Nam, hiệp ước Giáp Tuất (1874) là một dấu mốc quan trọng, thể hiện sự nhượng bộ của triều đình Huế trước thực dân Pháp. Tuy nhiên, vì sao triều đình Huế lại phải ký kết hiệp ước này? Những yếu tố nào đã dẫn đến quyết định này?
Bài viết này thuộc album “Giải Đáp“, nơi Góc Giải Đáp mang đến những kiến thức lịch sử hữu ích, giúp bạn hiểu rõ hơn về các sự kiện quan trọng trong quá khứ. Hãy cùng tìm hiểu nhé!
1. Bối Cảnh Lịch Sử Trước Khi Ký Hiệp Ước Giáp Tuất
1.1. Việt Nam Trước Sự Xâm Lược Của Pháp
Các giai đoạn Pháp xâm lược Việt Nam từ năm 1858 đến 1873.
Từ năm 1858, thực dân Pháp bắt đầu cuộc xâm lược Việt Nam bằng cuộc tấn công vào Đà Nẵng. Sau đó, chúng tiếp tục mở rộng đánh chiếm Nam Kỳ, buộc triều đình Huế phải ký hiệp ước Nhâm Tuất (1862), nhượng ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ cho Pháp.
Tuy nhiên, Pháp không dừng lại mà tiếp tục đánh chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kỳ vào năm 1867, đẩy Việt Nam vào thế bị động hoàn toàn.
1.2. Cuộc Tấn Công Bắc Kỳ Năm 1873
Quân Pháp tấn công thành Hà Nội trong cuộc chiến Bắc Kỳ năm 1873.
Năm 1873, Pháp mở rộng xâm lược ra miền Bắc với cái cớ bảo vệ quyền lợi thương mại. Dưới sự chỉ huy của Jean Dupuis và Francis Garnier, quân Pháp đánh chiếm Hà Nội cùng nhiều tỉnh Bắc Kỳ. Trước tình thế cấp bách, triều đình Huế buộc phải cầu viện nhà Thanh nhưng không nhận được sự hỗ trợ kịp thời.
Trước sự phản công mạnh mẽ của quân dân Bắc Kỳ, Francis Garnier bị giết vào cuối năm 1873. Tuy nhiên, thay vì tận dụng cơ hội này, triều đình Huế lại lựa chọn con đường đàm phán với Pháp.
2. Hiệp Ước Giáp Tuất (1874) – Nội Dung Và Điều Kiện
2.1. Triều Đình Huế Chấp Nhận Đàm Phán
Vua Tự Đức và triều đình Huế trong bối cảnh đàm phán hiệp ước Giáp Tuất.
Sau cái chết của Francis Garnier, Pháp cử Philippe de Piquet đến Việt Nam để thương lượng với triều đình Huế. Do sức ép quân sự và không có sự hỗ trợ từ nhà Thanh, vua Tự Đức buộc phải ký hiệp ước Giáp Tuất vào ngày 15/3/1874.
2.2. Nội Dung Chính Của Hiệp Ước Giáp Tuất
- Công nhận quyền cai trị của Pháp tại Nam Kỳ, tức là chính thức nhượng lại sáu tỉnh Nam Kỳ cho thực dân Pháp.
- Mở cửa giao thương, cho phép Pháp tự do buôn bán ở Bắc Kỳ và các cảng biển khác của Việt Nam.
- Triều đình Huế cam kết không liên minh với bất kỳ nước nào khác để chống Pháp.
- Pháp cam kết không mở rộng xâm lược ra Bắc Kỳ.
3. Vì Sao Triều Đình Huế Phải Ký Hiệp Ước Giáp Tuất?
3.1. Sức Ép Từ Thực Dân Pháp
Sau khi thất bại trong việc giữ Nam Kỳ, triều đình Huế không có đủ tiềm lực quân sự để chống lại một cuộc chiến kéo dài với Pháp. Hơn nữa, sau sự kiện Francis Garnier bị giết, Pháp vẫn duy trì lực lượng mạnh ở Bắc Kỳ, sẵn sàng tiếp tục tấn công.
3.2. Triều Đình Huế Thiếu Liên Minh Hỗ Trợ
Triều đình Huế từng kỳ vọng vào sự trợ giúp từ nhà Thanh, nhưng Trung Quốc lúc bấy giờ đang suy yếu trước sự xâm lược của phương Tây và không can thiệp nhiều vào tình hình Việt Nam.
3.3. Chính Sách Bảo Toàn Lực Lượng Của Vua Tự Đức
Vua Tự Đức theo đường lối “chủ hòa”, luôn muốn tránh đối đầu trực tiếp với Pháp để bảo toàn lực lượng cho triều đình. Ông hy vọng rằng bằng cách nhượng bộ, triều đình Huế có thể giữ vững quyền lực tại Trung Kỳ và Bắc Kỳ.
4. Hệ Quả Của Hiệp Ước Giáp Tuất
4.1. Việt Nam Mất Hoàn Toàn Nam Kỳ
Với hiệp ước Giáp Tuất, Nam Kỳ chính thức trở thành thuộc địa của Pháp, đánh dấu sự kiểm soát hoàn toàn của thực dân Pháp tại khu vực này.
4.2. Pháp Có Cơ Hội Mở Rộng Ảnh Hưởng Ở Bắc Kỳ
Mặc dù Pháp cam kết không mở rộng ra Bắc Kỳ, nhưng chỉ vài năm sau, năm 1883, họ lại tiếp tục tấn công và ép triều đình Huế ký tiếp hiệp ước Quý Mùi (1883) và hiệp ước Giáp Thân (1884), đặt toàn bộ Việt Nam dưới sự kiểm soát của Pháp.
Xem thêm:
4.3. Ảnh Hưởng Đến Các Phong Trào Chống Pháp Sau Này
Các phong trào kháng chiến nổi lên mạnh mẽ sau khi triều đình Huế ký hiệp ước Giáp Tuất.
Sự kiện ký hiệp ước Giáp Tuất đã khơi mào cho làn sóng phản đối thực dân Pháp mạnh mẽ hơn trong nhân dân.
- Nhiều sĩ phu yêu nước như Phan Đình Phùng, Nguyễn Thiện Thuật đã phản đối chính sách chủ hòa của triều đình, khởi xướng các phong trào đấu tranh giành độc lập.
- Đây cũng là tiền đề cho các phong trào Cần Vương (1885-1896) và Đông Du (1905-1909) sau này.
4.4. Tác Động Lâu Dài Đến Lịch Sử Việt Nam
Việt Nam dần trở thành thuộc địa của Pháp sau hiệp ước Giáp Tuất.
- Hiệp ước Giáp Tuất tạo tiền lệ cho sự can thiệp ngày càng sâu của thực dân Pháp vào Việt Nam.
- Là một phần trong chuỗi sự kiện khiến Việt Nam trở thành thuộc địa chính thức của Pháp vào cuối thế kỷ 19.
Hiệp ước Giáp Tuất là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Việt Nam, đánh dấu sự nhượng bộ lớn của triều đình Huế trước thực dân Pháp. Việc ký kết hiệp ước này xuất phát từ tình thế khó khăn của đất nước, khi triều đình không đủ sức kháng cự trước sức ép quân sự và ngoại giao của Pháp.
Hệ quả của hiệp ước là Việt Nam mất đi chủ quyền đáng kể tại Nam Kỳ, tạo tiền đề cho quá trình xâm lược sâu rộng của thực dân Pháp sau này. Tuy nhiên, hiệp ước cũng thức tỉnh tinh thần đấu tranh của nhân dân, dẫn đến nhiều phong trào yêu nước mạnh mẽ sau đó.
Hiệp ước Giáp Tuất không chỉ là một thỏa thuận chính trị, mà còn là bài học sâu sắc về tinh thần đấu tranh và ý thức chủ quyền dân tộc. Qua bài học lịch sử này, chúng ta càng trân trọng hơn giá trị của độc lập, tự do ngày nay.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về những sự kiện lịch sử quan trọng khác, hãy theo dõi Góc Giải Đáp để cập nhật những bài viết hữu ích!
Xem thêm: